Patron

Historia polskiego ogrodnictwa, szkółkarstwa i terenów zieleni jest nierozerwalnie związana z rodziną Nowaków.

Jego ojciec Wojciech Nowak, był inspektorem ogrodów i docentem ogrodnictwa w Państwowej Akademii Rolniczej w Bydgoszczy, a także inspektorem ogrodów SGGW w Skierniewicach w latach 1922-1926. Ożeniony z Heleną Cecylią z rodu Surzyńskich (kompozytorów muzyki sakralnej i poważnej) w Tarnowie.

Czesław Nowak urodził się 13 kwietnia 1920 roku we Lwowie. Zgodnie z rodzinną tradycją ustalono kto kim ma być w przyszłości. Siedmioletni Czesław spacerując w ogrodzie w Podolinie postanawia w przyszłości zająć się ogrodnictwem, mówiąc: „…chcą bym został lekarzem, a ja i tak będę ogrodnikiem…”. Średnie wykształcenie zdobył w Ogrodniczej Szkole w Kijanach koło Lublina. We Lwowie poznał Danutę Eleonorę z Łęczyńskich, rodowitą lwowiankę, absolwentkę lwowskiej szkoły klasztornej Sacre-Coeur i Sodalicji Mariańskiej, z którą 1 grudnia 1943 r. zawarł związek małżeński.

W listopadzie 1947 Czesław Nowak otrzymał posadę kierownika szkoły, internatu i gospodarstwa ogrodniczego oraz nauczyciela zawodu w Gimnazjum Gospodarstwa Wiejskiego w Płotach, koło Szczecina. Równocześnie uzupełniał swoje wykształcenie, początkowo w Państwowej Szkole Ogrodniczej w Poznaniu, a następnie na SGGW w Warszawie, gdzie w maju 1950 r. uzyskuje dyplom inżyniera ogrodnika.

W 1953 r. Ministerstwo Gospodarki Komunalnej zaproponowało inż. Czesławowi Nowakowi posadę dyrektora Technikum i Zasadniczej Szkoły Terenów Zieleni w Radzyminie. Zdecydowanie przystąpił do realizacji swoich zamierzeń unowocześniając i wprowadzając mechanizację gospodarstwa szkolnego. Jego żona Danuta Nowakowa pracowała razem z mężem będąc nauczycielką języka francuskiego, historii oraz mając również wykształcenie choreograficzne prowadziła Szkolny Zespół Tańców Ludowych.

Wyrazem dużego uznania władz było powołanie inż. Czesława Nowaka na wiceprzewodniczącego Komisji Programów i Podręczników Szkół Terenów Zieleni w Ministerstwie Oświaty i Szkolnictwa Wyższego.

Wraz z zespołem nauczycieli, pracował nad nowymi programami nauczania. Ponadto napisał wiele artykułów o tematyce zawodowej, a także o tematyce wychowania młodzieży, w czasopismach krajowych i zagranicznych. Wszechstronna działalność Czesława Nowaka jest wzbogacona przez książki. W 1970 roku ukazuje się praca zbiorowa „Rośliny ozdobne”. W 1971 r. wychodzi kolejna pozycja: „Byliny w parku i ogrodzie”, której uzupełnienie i adaptację zrobił Czesław Nowak. Ostatnia Jego książka „Zieleń w zakładzie pracy, domu, osiedlu mieszkaniowym”, została wydana już po jego śmierci w 1985 roku. Zespół Szkół Terenów Zieleni stał się wkrótce wiodącą placówką tego typu w kraju, co jest wynikiem ogromnego poświęcenia i zaangażowania inż. Czesława Nowaka oraz współpracy nauczycieli. Z jego inicjatywy od 1967 r. w ZSTZ odbywają się konferencje, kursy szkoleniowe dla nauczycieli. Czesław Nowak był wówczas przewodniczącym Sekcji Terenów Zieleni przy Warszawskim Okręgowym Ośrodku Metodycznym.

Swoim przykładem mobilizował wszystkich nauczycieli do systematycznego podnoszenia swoich kwalifikacji. W 1968 r. kierował dwudziestoosobową delegacją nauczycieli na Konferencji w Budapeszcie oraz prowadził wyjazdy naukowe dla nauczycieli przedmiotów zawodowych w Erfurcie i Berlinie.

Znajomość obcojęzycznej literatury – szczególnie fachowej, ułatwiała Nowakowi biegła znajomość języka angielskiego i niemieckiego oraz dobra znajomość języka węgierskiego, rosyjskiego i czeskiego. Był obecny wszędzie tam, gdzie mówi się o terenach zieleni.

Był członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Naukowo-Technicznego Inżynierów i Techników Ogrodnictwa oraz Polskiego Towarzystwa Botanicznego sekcji Dendrologicznej jak też Międzynarodowego Stowarzyszenia dla Nauk Ogrodniczych. Jako członek korespondent należał do Międzynarodowego Stowarzyszenia Dendrologicznego. Z tej racji brał udział w wielu międzynarodowych kongresach, sympozjach i szkoleniach.

Organizował dla młodzieży praktyki zagraniczne. Od 1960 do. 1975 roku uczniowie wyjeżdżali na praktyki do Berlina, Drezna, Erfurtu, Ostrawy i Budapesztu. Za Jego kadencji ZSTZ cieszył się renomą i dużym uznaniem w kraju i za granicą.

Podczas swojej pracy Czesław Nowak prowadził społeczne inwestycje w tym rozbudował budynek szkoły oraz teren warsztatów szkolnych, wybudował zespół szklarniowy wraz z kotłownią, a także wybudował 13 mieszkań dla nauczycieli, ponadto organizował kursy ogrodnicze, cieszące się dużym zainteresowaniem rolników i mieszkańców Radzymina.

Za swoją działalność społeczną i pedagogiczną, nie należący do żadnych partii, inż. Czesław Nowak uzyskał szereg odznaczeń i nagród.

W 1980 roku Czesław Nowak odszedł na zasłużoną emeryturę. Wielkim ciosem była tragiczna śmierć jego córki Olszy wraz z małżonkiem we wrześniu 1978.

Zmarł l maja 1982 roku pozostawiając żonę, syna i dwie córki oraz wnuki. Został pochowany w Radzyminie na Cmentarzu Poległych z roku 1920.

W 1986 roku 31 maja odbyło się uroczyste nadanie imienia inż. Czesława Nowaka — Zespołowi Szkół Terenów Zieleni w Radzyminie.

Pamięci niezapomnianego dziadka
Miłosz Walerzak

żródło: „Życie Warszawy” 31.05.2002

ODZNACZENIA I NAGRODY

1956 r. – Srebrny Krzyż Zasługi
1964 r. – Złota Odznaka za zasługi dla woj. Warszawskiego
1973 r. – Złota Odznaka zasłużonego działacza FJN
1974 r. – Złoty Krzyż Zasługi
1974 r. – Nagroda I stopnia Ministra Oświaty i Wychowania
1974 r. – Złota Odznaka ZNP
1976 r. – Medal brązowy za zasługi dla obronności kraju 
1980 r. – Medal Komisji Edukacji Narodowej

WYKAZ PUBLIKACJI AUTORSTWA INŻ.CZESŁAWA NOWAKA

• Książki (współautorstwa)

1. Rośliny ozdobne – PWSZ Warszawa, I wydanie 1970
2. Byliny w parku i ogrodzie – PWRiL Warszawa -1 wydanie 1971
3. Zieleń w zakładzie pracy, domu, osiedlu mieszkaniowym – Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1985 r.

• Artykuły w języku polskim:

1. Czego oczekujemy od Zjazdu Oświaty Zawodowej Rolniczej – „Szkoła Zawodowa” (7/1958)
2. W sprawie Technikum i Zasadniczej Szkoły Terenów Zielonych w Radzyminie – „Przegląd Ogrodniczy” (12/1958)
3. Wnioski do organizacji szkolnictwa ogrodniczego – „Przegląd Ogrodniczy” (6/1959)
4. Uczniowie są dorośli – „Głos Nauczycielski” z dnia 1611966
5. Kwiaty i zieleń w otoczeniu szkoły – „Szkoła zawodowa” (3/1966)
6. Konferencja nauczycieli szkół terenów zieleni – „Ogrodnictwo” (6/1966)
7. Konferencja na temat reformy szkolnej w specjalności kształtowania terenów zieleni – „Ogrodnictwo” (3/1967)
8. Drugi rok po reformie programu w szkołach terenów zieleni – „Ogrodnictwo” (10/1968)
9. Reforma programów szkołach terenów zieleni – „Ogrodnictwo” (6/1970)
10. Nowa polska dendrologia – „Ogrodnictwo” (4/1974)
11. Rozstawa rzędów roślin ozdobnych w zmechanizowanej uprawie gruntowej – „Ogrodnictwo” (8/1974)
12. Obsadzanie pojemników kwietnikowych na zimę – „Ogrodnictwo” (1980)

• Artykuły W języku niemieckim:

Uber die Ausbildung vor Technikern und Facharbeitern der Fachrichtung Garten – und Landszaftsgestaltung in der Volksrepublik Polen – “Deutsche Gartenarchitektur” (1/1967) (O kształceniu techników i kwalifikowanych robotników w kierunku tereny zieleni w Polsce -„Niemiecka Architektura Ogrodów” 1/1967)

• Artykuły w języku angielskim:

Educating Specialists for Landscaping in Poland – Proceedings of the XIX International Horticultural Congress – Warszawa 1974 (Kształcenie specjalistów dla terenów zieleni w Polsce – Akta XIX Międzynarodowego Kongresu Ogrodniczego) – Warszawa 1974

• Programy nauczania dla specjalności urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni do przedmiotów:

a) rośliny ozdobne, zajęcia praktyczne, praktyka zawodowa, pracownia zawodowa – 1966
b) rośliny ozdobne – 1978
c) rośliny ozdobne dla specjalności urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni w technikum pięcioletnim, trzyletnim i dla pracujących, Warszawa – 1980

• Recenzje:

1. Drzewoznawstwo (skrypt) – W. Seneta – Politechnika Warszawska, Warszawa 1955
2. Szkółkarstwo ozdobne (skrypt) – Z. Terpiński – Politechnika Warszawska, Warszawa 1956
3. Programy nauczania dla specjalności urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni (dla technikum pięcioletniego i trzyletniego) oraz dla zawodu ogrodnik terenów zieleni w latach 1966-68 – Ministerstwo Oświaty i Szkolnictwa Wyższego
4. Kwiaciarstwo – praca zbiorowa – PWRiL, Warszawa
5. Uprawa i nawożenie gleby – H. Kropisz – podręcznik dla specjalności urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni – Warszawa 1976
6. Kształcenie samodzielności ucznia w zasadniczych szkołach ogrodniczych – Warszawa 1978